«ពាក្យស្លោកថា “អ្នកចេះគឺជាប់” គឺនៅតែមានតម្លៃជានិច្ច ចេះតិចជាប់តិច ចេះច្រើនជាប់ច្រើន អត់ចេះអត់ជាប់ ចេះខ្លាំងបាននិទ្ទេស A»។ នេះបើតាមការលើកឡើងរបស់ឯកឧត្តម សាន វឌ្ឍនា អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា។
ឯកឧត្តម សាន វឌ្ឍនា មានប្រសាសន៍ថា ការប្រឡងបាក់ឌុបមិនមែនជាការកំណត់ជោគវាសនាជីវិតនោះទេ ហើយលទ្ធផលនៃការសិក្សាក៏មិនមែនកំណត់ត្រឹមការប្រឡងបាក់ឌុបនេះដែរ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ លទ្ធផលនៃការសិក្សាក្នុងរយៈពេល១២ឆ្នាំទាំងមូល ជាកត្តាកំណត់ជោគវាសនារបស់បុគ្គលម្នាក់ៗពេញមួយជីវិត។ ក្នុងនោះ អាចបញ្ជាក់ថា “អ្នកចេះគឺជាប់” ។ ឯកឧត្តម សាន វឌ្ឍនា បន្តថា យុវជនត្រូវដាស់តឿនខ្លួនឯង កុំប៉ងត្រឹមតែមួយជាប់ ឬត្រឹមនិទ្ទេស E មានន័យថា កុំមើលងាយសមត្ថភាពខ្លួន ត្រូវសម្លឹងឱ្យខ្ពស់ ប៉ងឱ្យខ្ពស់ យកនិទ្ទេស A ឱ្យបាន ។ ឯកឧត្តម បន្តថា ប្រសិនបើប៉ងយកនិទ្ទេស A ហើយយុវជនបែរជានៅដេកគ្រលំភួយ ឬនៅជិះម៉ូតូដើរលេងទៀតប្រហែលនិទ្ទេស E ក៏យកមិនបានផង។
អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា បញ្ជាក់បន្ថែមថា មុនប្រឡងបេក្ខជនម្នាក់ៗគួរនាំគ្នារៀនជាក្រុម នៅតាមសាលារៀន ឬនៅតាមកន្លែងសមគួរ ដោយមួយក្រុមគួរមានគ្នា ៥ឬ៦នាក់។ លើសពីនេះ ពេលរៀនជាក្រុម គឺត្រូវចែករំលែកឯកសារ ឬកិច្ចការគ្នាទៅវិញទៅមក ហើយរៀនវាស់ស្ទង់សមត្ថភាពខ្លួនជាមួយមិត្តភក្តិ រៀនបំពេញចំណេះដឹងឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក និងរៀនសួរយោបល់គ្នា ថា លំហាត់នេះ ឬសំណួរនេះត្រូវឆ្លើយរបៀបណា? ត្រូវចាំថាការប្រឡងបាក់ឌុប គឺពុំមានការប្រកួតប្រជែងទេ ដូច្នេះត្រូវចេះជួយគ្នាឱ្យជាប់គ្រប់គ្នា កុំលាក់ចំណេះដឹងគ្នា។
ឯកឧត្តម សាន វឌ្ឍនា បន្តថា សិស្សានុសិស្សត្រូវរៀនដោះស្រាយវិញ្ញាសាឆ្នាំមុនៗឱ្យបានគ្រប់ឆ្នាំ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ ក្រសួងអប់រំបានបោះពុម្ពសៀវភៅកម្រងវិញ្ញាសាប្រឡងដែលធ្លាប់ចេញតាំងពីឆ្នាំ២០១៤ ដល់ឆ្នាំ២០២១។ ដូច្នេះ សាកល្បងយកមករៀនធ្វើដោយខ្លួនឯង រួចប្រៀបធៀបលទ្ធផលជាមួយអត្រាកំណែដែលមាន ហើយបើធ្វើបានត្រឹម៨០% គឺសន្មតថាជាប់បាក់ឌុបហើយ។ ប្អូនៗត្រូវរៀនសង្កេតមើលរបៀបឆ្លើយដែលមានក្នុងអត្រាកំណែ ជាពិសេស គឺមុខវិជ្ជាអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ និងមុខវិជ្ជាភាសាបរទេស។
បើតាម ឯកឧត្តម សាន វឌ្ឍនា នៅសល់មួយសប្ដាហ៍មុនប្រឡង សិស្សានុសិស្សត្រូវរៀនសង្ខេបមរៀនជាចំណុចខ្លីៗ រៀនសរសេររូបមន្ត រៀនអង្គុយរំលឹកមេរៀន ការធ្វើបែបនេះ គឺប្រៀបដូចជាការធ្វើសមាធិនិងគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍។ ទន្ទឹមគ្នានេះ ត្រូវត្រៀមសម្ភារ និងឧបករណ៍ចាំបាច់ដែលត្រូវយកតាមខ្លួនពេលប្រឡង។ កុំភ្លេចមើលវិន័យនៃការយកឧបករណ៍ចូលតាមខ្លួនក្នុងបន្ទប់ប្រឡង។ ត្រូវចេះជ្រើសរើសប៊ិកដែលសរសេរចេញទឹកដោយមិនរអាក់រអួល តែកុំទិញប៊ិកដែលអាចហៀរទឹក ឬដាមទឹកពេលប៉ះញើសឱ្យសោះ។
អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងអប់រំ មានប្រសាសន៍ថា នៅសល់៣ថ្ងៃមុនប្រឡង គឺជាពេលវេលាដែលត្រូវថែរក្សាសុខភាពជាងពេលណាៗទាំងអស់។ ប្រសិនបើមានមិត្តភក្តិណាបបួលទៅដើរលេង ឬទៅជួបជុំផឹកស៊ីត្រូវបដិសេធភ្លាម ។ ត្រូវគេងឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ត្រូវផឹកទឹកឱ្យបាន៣លីត្រក្នុងមួយថ្ងៃ និងត្រូវទទួលទានអាហារដែលមានជីវជាតិគ្រប់គ្រាន់។ ចំណែក នៅសល់២ថ្ងៃមុនប្រឡង បេក្ខជនត្រូវទៅមើលឈ្មោះ លេខតុ លេខបន្ទប់នៅមណ្ឌលប្រឡង។ ត្រូវចេះរកមើលថា តើមណ្ឌលប្រឡងមានបន្ទប់ទឹកនៅកន្លែងណា? មានកន្លែងផ្ញើកង់ម៉ូតូនៅកន្លែងណា? មានកន្លែងលក់បាយទឹកនៅកន្លែងណា? ប្អូនៗដែលត្រូវមកស្នាក់នៅសណ្ឋាគារ ឬផ្ទះសំណាក់ ក៏គួរមកនៅពេលនេះដើម្បីឱ្យបានស៊ាំជាមួយកន្លែងគេង។
ឯកឧត្តម សាន វឌ្ឍនា បញ្ជាក់បន្ថែមថា នៅថ្ងៃប្រឡងមកដល់ សិស្សានុសស្សកុំភ្លេចដាក់កាតសិស្ស និងសាលាកបត្របេក្ខជនតាមខ្លួន តែកុំយកសម្ភារៈហាមឃាត់ ឬសំណៅឯកសារតាមខ្លួនឱ្យសោះ។ សូមក្រោកឱ្យបានពីព្រលឹម បើជិះម៉ូតូត្រូវពាក់មួយសុវត្ថិភាព ធ្វើដំណើរឱ្យបានប្រយ័ត្នប្រយែងបំផុត។ ស្លៀកពាក់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ កុំស្លៀកពាក់ខោ សំពត់ ឬអាវដែលតឹងពេក ព្រោះត្រូវអង្គុយយូរនៅក្នុងបន្ទប់ប្រឡង។ ត្រូវទទួលអាហារពេលព្រឹកឱ្យបានឆ្អែត កុំឱ្យកូរពោះពេលប្រឡង។
ឯកឧត្តម សាន វឌ្ឍនា អនុរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងអប់រំ ក៏បានអំពាវនាវដល់មាតាបិតាទាំងអស់ ត្រូវផ្តល់ការគាំទ្រផ្នែកស្មារតីនិងចិត្តសាស្រ្តដល់កូន ផ្តល់កម្លាំងចិត្តដល់កូន ផ្តល់ក្តីស្រឡាញ់ដល់កូន ព្រោះពួកគេត្រូវការកម្លាំងចិត្ត។ “ក្មួយៗ ត្រូវចងចាំថា យ៉ាងហោចណាស់មានពូម្នាក់នេះ ជាអ្នកស្រឡាញ់និងផ្តល់កម្លាំងចិត្តដល់ក្មួយៗម្នាក់ដែរ”៕